Wanneer je in publicaties op internet wordt beschuldigd van bijvoorbeeld het hebben van valse diploma’s, wat kun je daar dan tegen ondernemen? Je zou een vergeetverzoek kunnen indienen bij Google. Onlangs deed de voorzieningenrechter in Lelystad uitspraak in een zaak over een man die eiste dat Google negatieve publicaties over hem uit de zoekresultaten zou verwijderen. De publicaties hielden in dat hij diploma’s en titels verzonnen zou hebben – en dus onbevoegd zou hebben gewerkt als juridisch adviseur en mediator. Hij zou zich ook schuldig gemaakt hebben aan, onder andere, oplichting en bedreiging.
Wat houdt het recht om vergeten te worden in?
Hoe nu om te gaan met een verzoek tot verwijdering van dergelijke informatie? Volgens de voorzieningenrechter (de rechter verwijst naar het Hof van Justitie van de EU, zaak C-131/12, Costeja, ECLI:EU:C:2014:317) bestaat er een recht op rectificatie, uitwissing of afscherming van gegevens, wanneer een verwerking onverenigbaar is met de Wet bescherming persoonsgegevens en de Privacyrichtlijn. Dit is zo wanneer de gegevens onnauwkeurig zijn, of “ontoereikend, niet ter zake dienend of bovenmatig zijn voor de doeleinden van de verwerking, omdat zij niet zijn bijgewerkt of omdat zij langer worden bewaard dan noodzakelijk is.” In die gevallen kan een betrokkene verlangen dat deze informatie uit de resultaten van een zoekmachine wordt verwijderd. Het ligt echter anders wanneer het publiek er een overwegend belang bij heeft de informatie te kunnen verkrijgen, bijvoorbeeld wanneer een persoon een belangrijke rol in het openbare leven speelt.
Strafrechtelijke gegevens? Onjuiste informatie?
Vast staat dat de informatie waarover de betreffende persoon klaagt, is aan te merken als persoonsgegevens, nu deze tot hem te herleiden is. Strafrechtelijke gegevens zijn zelfs bijzondere persoonsgegevens, die Google veelal niet mag verwerken. Er waren beschuldigingen geuit door diverse personen, maar er was nooit een justitieel onderzoek in gang gezet, laat staan dat er sprake is van een bewezenverklaring. Van strafrechtelijke persoonsgegevens was dus geen sprake.
De betrokkene kon niet aantonen dat hij wel degelijk de genoemde diploma’s had behaald. Ook kon hij niet aantonen dat de over hem gepubliceerde informatie ontoereikend, niet ter zake dienend of bovenmatig zou zijn. Google hoefde de zoekresultaten dus niet te verwijderen. De betrokkene zou nog wel degenen kunnen aanspreken die de informatie plaatsten, maar een verwijderverzoek bij Google is ‘niet bedoeld om een dergelijke procedure te omzeilen’, aldus de voorzieningenrechter.
Het recht op vergetelheid onder de AVG
Onder de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), die vanaf 25 mei 2018 van toepassing zal zijn, is het recht op vergetelheid verder uitgewerkt. Ook onder de nieuwe verordening zal er in een vergelijkbaar geval wederom een afweging plaats dienen te vinden tussen de privacybelangen van een betrokkene, en het belang van de internetgebruiker of van de informatie kennis te nemen, en (aldus de rechtbank ‘wellicht ook’ de vrijheid van meningsuiting van de exploitant van de zoekmachine).
In artikel 17 lid 2 van de AVG is dit vastgelegd. De uitkomst van deze zaak zou onder de AVG waarschijnlijk hetzelfde zijn. Hierbij speelt als belangrijke factor mee dat de betrokkene niet kon bewijzen dat hij wel de genoemde diploma’s had behaald. Kan iemand dat wel, en is een beschuldiging aantoonbaar onjuist, dan zal een vergeetverzoek wel gehonoreerd moeten worden door Google.
De AVG preciseert een aantal belangrijke elementen van het recht om vergeten te worden – naast de situatie dat informatie evident onjuist, irrelevant of bovenmatig is. De AVG maakt bijvoorbeeld specifiek melding van een recht op bezwaar bij gegevensverwerking voor direct marketing (waarbij geen belangenafweging hoeft plaats te vinden). Ook is er een recht op het wissen van gegeven bij diensten van de informatiemaatschappij (zoals een sociaal medium).
De AVG biedt dus belangrijke waarborgen voor betrokkenen. In veel gevallen zal een ‘vergeetverzoek’ wel nog getoetst moeten worden aan de rechten op vrijheid van meningsuiting en informatie, of zijn er andere belangen (zoals de volksgezondheid of wetenschappelijk onderzoek) op grond waarvan informatie niet gewist hoeft te worden.
ICTRecht Academy
