In ons land is er, zoals bekend, een discussie gaande over de toekomst van het auteursrecht. De discussie gaat van het veranderen van de wet zodat fair use mogelijk is, tot de wens om het legale downloadaanbod van beschermd materiaal te vergroten (wel tegen een normale prijs en zonder allerlei belemmeringen), maar ook over de ‘wat verouderde houding’ van rechthebbenden organisaties.
In Berlijn stuitte ik vorige week (daarna zag ik dat dit nieuws al langer bekend was) op een ander interessant punt. De Gema (de Duitse Buma/Stemra) gaat per 2013 de tarieven voor muziekgebruik in uitgaansgelegenheden zoals clubs aanzienlijk verhogen. Het gevolg is dat voor sommige nachttempels in de Duitse hoofdstad geldt dat er 1400% meer afgedragen moet gaan worden aan gelden ten behoeve van de auteursrechthebbenden. Berlijn zou gelukkig Berlijn niet zijn als er niet tegen in zou worden gegaan.
De afdracht wordt berekend naar onder andere oppervlakte, entreeprijs en openingstijden. In Nederland geldt en soortgelijk model. De grote vraag is natuurlijk of het een eerlijk model is, want is een gemiddeld ‘afdracht bedrag’ van ongeveer €180000 voor een Berlijnse club niet wat veel? Tegenstanders vinden het onredelijk hoog, terwijl de Gema het bedrag juist verdedigd. Onder meer door te stellen dat er de afgelopen jaren onevenredig weinig is afgedragen en het tijd wordt dat de auteursrechthebbenden wat verdienen voor hun creativiteit.
Het blijft lastig om te bepalen wat redelijk is, maar nog lastiger is om het bedrag daar te krijgen waar het toebehoort. Een dj draait plaatjes, deels van zichzelf maar ook van anderen. Dit wordt uitgevoerd in een club en voor deze uitvoering moet betaald worden. Dit betaalde gaat dan weer naar de auteurs. Hoe de Gema (maar ook de Buma) weet welke plaatjes van welke artiest gedraaid worden is toch een lastig verhaal, maar hopelijk hebben ze daar een goed systeem voor.
Bovendien wordt er in mijn ogen weer vergeten wat de producenten, clubs en dj’s eigenlijk zelf willen. Als je je niet aansluit bij een auteursrechtenorganisatie, krijg je geen geld, ook al word je plaat gedraaid. Je wordt dus haast gedwongen om je aan te sluiten. Dit heeft behoorlijk wat monopolistische trekjes. Bovendien betaalt een club hetzelfde bedrag aan afdracht, ook al is de helft van de dj’s en uiteraard de ten gehore gebrachte muziek maar ingeschreven bij een organisatie. Zo ontstaat een scheve verhouding. Een lastige situatie, waar ik ook geen antwoord op heb, maar ik ben uiteraard wel van mening dat er hoe dan ook een bedrag bij de rechthebbende terecht moet komen.
Gevolg is volgens ingewijden dat veel dj’s en producers zich uitschrijven bij de Gema. Gevreesd wordt ook dat de toonaangevende clubs moeten sluiten door de hoge kosten (al moet dat eerst nog maar eens blijken) en dat juist de stimulans om muziek te maken daardoor voor een deel verdwijnt of buiten het ‘legale’circuit blijft. Het auteursrecht is immers bedoeld om creativiteit te ondersteunen en om vernieuwing te stimuleren. Iets dat door het bedachte model niet echt gebeurt, als er bijvoorbeeld veel innovatieve clubs moeten sluiten.
