Om jouw website helemaal in jouw perfecte huisstijl te krijgen wil je een foto maken en gebruiken van dat mooie gebouw aan de overkant van de straat, omdat het een strakke en open indeling heeft. Geen probleem, want je website gaat helemaal niet over het gebouw, toch? Auteursrechten kunnen hier echter een valkuil zijn.
Auteursrecht
De Auteurswet geeft de maker van een werk het exclusieve recht om dit openbaar te maken (publiceren) en te verveelvoudigen (kopiëren). Het auteursrecht ontstaat automatisch door het maken van een werk en is tot 70 jaar na de dood van de maker geldig. Een foto van een werk is een verveelvoudiging van het werk en dit kan een auteursrechtinbreuk zijn.
Wanneer maak je inbreuk op een auteursrecht
Een architect heeft een auteursrecht op een door hem ontworpen gebouw of brug. Ook op de (bouw)tekeningen en schetsen rusten auteursrechten. Het maken van een foto van het gebouw is een kopie van het werk. Dit zou betekenen dat je een auteursrechtinbreuk maakt op de architect.
Uitzondering voor foto van gebouw
Er zijn echter enkele uitzonderingen gemaakt op het exclusieve recht van openbaarmaking. Een van deze uitzonderingen is wanneer je een foto maakt van een auteursrechtelijk beschermd gebouw in de openbare ruimte. Het gebouw moet wel permanent in de openbare ruimte geplaatst zijn en het moet worden afgebeeld ‘zoals het zich aldaar bevindt’. Deze uitzondering op het auteursrecht wordt ook wel het recht van panorama genoemd.
Een gebouw heeft al snel voldaan aan de vereisten van permanente plaatsing. Het gebouw moet namelijk voor onbepaalde tijd geplaatst zijn. Een afbeelding mag alleen gemaakt worden als het werk zich in een openbare ruimte bevindt. Een openbare ruimte moet toegankelijk en zichtbaar zijn. Het maakt dus niet uit dat de grond waarop een gebouw is geplaatst niet openbaar is, zolang het maar zichtbaar is vanaf de openbare ruimte. Een foto van het gebouw genomen vanaf de straat valt dus onder de uitzondering op dit exclusieve recht van openbaarmaking.
De afbeelding moet het gebouw tonen ‘zoals het zich aldaar bevindt’. Dit betekent dat het werk in de context van zijn omgeving moet worden afgebeeld. Het mag wel de hoofdvoorstelling zijn van een afbeelding, zolang de context maar zichtbaar is. Dit betekent dat het geen vrijgemaakte afbeelding mag zijn, maar dat de straat of de naastgelegen huizen ook te zien moeten zijn.
Belangrijke kanttekening hierbij is dat het recht van panorama niet in alle Europese landen gelijk is. In andere landen kunnen andere regels gelden. Voor gebouwen waar een auteursrecht op rust die in Italië staan geldt bijvoorbeeld geen recht van panorama.
Portretrecht
Door het recht van panorama kan de auteursrechthebbende zich dus niet verzetten tegen het openbaar maken van foto's van zijn werk. Zijn er dan nog andere rechten waar deze maker zich op kan beroepen? Wat fotografie betreft wordt vaak verwezen naar het portretrecht, maar in het geval van fotografie van gebouwen zal dit beroep niet slagen. Een beroep op het portretrecht voor gebouwen heeft geen zin. Een portret is een afbeelding van het gelaat van een persoon, gemaakt op welke manier dan ook. Voor het portretrecht moet er dus een persoon afgebeeld worden. Foto’s waarop alleen gebouwen worden afgebeeld maken daardoor geen inbreuk op portretrechten. Een geportretteerde kan zich dus niet beroepen op een portretrechtinbreuk voor foto’s van gebouwen. De rechter heeft dit recent ook benoemd.
Naamsvermelding
Welk recht heeft de maker dan nog wel? De maker van een werk heeft wel het recht op naamsvermelding. Het openbaar maken van een werk mag niet zonder vermelding van de naam of andere aanduiding als maker. Een architect kan door middel van naamsvermelding zijn ontwerp beschermen. In principe kan dus elke architect een zaak aanhangig maken omdat zijn naam niet is vermeld. Dit gebeurt echter niet vaak. Dit kun je wel voor zijn door de naam van de architect op je website erbij te vermelden.
Er is nog geen rechterlijke uitspraak geweest over het recht op naamsvermelding bij het recht op panorama, hierbij kan er gekeken worden naar de omstandigheden en de redelijkheid. Wij kunnen hierover concreet advies voor jouw situatie geven.
Conclusie
Om een foto van een gebouw zonder toestemming van de auteursrechthebbende te kunnen plaatsen op je website, moet de foto dus vallen onder het recht van panorama. Dit houdt in dat de foto van het gebouw in de openbare ruimte moet voldoen aan de eisen van permanente plaatsing in de openbare ruimte, en het gebouw moet worden afgebeeld ‘zoals het zich aldaar bevindt’. Zet er dan ook even de naam van de maker bij en dan kun je de foto zonder zorgen plaatsen op je website. Heb je vragen over auteursrechten? Wij denken graag met je mee.
