Nu het Britse Lagerhuis het Brexit-voorstel van premier May heeft verworpen, rijzen er steeds meer vragen over wat we kunnen verwachten van de Brexit en welke voorbereidingen nodig zijn voor Nederlandse (IT-)bedrijven. In deze blog bespreek ik de huidige stand van zaken en de eventuele gevolgen van een no-deal Brexit voor uw bedrijf. Daarnaast geef ik - waar mogelijk – tips om uw organisatie voor te bereiden op een no-deal Brexit.
Voor meer informatie over Brexit-vouchers, scroll door naar het einde van deze blog.
Op 29 maart 2017 heeft het Verenigd Koninkrijk officieel aangekondigd dat zij de Europese Unie gaat verlaten. Op grond van Europese afspraken heeft een lidstaat na een dergelijk besluit twee jaar de tijd om tot een terugtrekkingsovereenkomst te komen. Lukt dat niet, dan is na deze periode de Europese wet- en regelgeving niet meer van toepassing in de uittredende lidstaat.
Het is op dit moment nog niet duidelijk of het Verenigd Koninkrijk tijdig (dus uiterlijk op 29 maart 2019) een terugtrekkingsovereenkomst met de Europese Unie kan sluiten. Op 15 januari heeft premier May overeenstemming bereikt met Brussel, maar de Brexit-deal werd door het Britse Lagerhuis met een ruime meerderheid weggestemd. Echter heeft Lagerhuis ook een amendement aangenomen waarin de regering wordt opgeroepen om een no-deal Brexit uit te sluiten. Het Verenigd Koninkrijk wil daarom opnieuw in onderhandeling treden, maar Donald Tusk - de voorzitter van de Europese Raad - heeft aangegeven dat er geen nieuwe onderhandelingen zullen plaatsvinden.
Met het wegstemmen van de Brexit-deal is de kans op een chaotische no-deal Brexit aardig toegenomen. Waarmee moet uw organisatie rekening houden als er daadwerkelijk een no-deal Brexit plaatsvindt?
Op dit moment is het Verenigd Koninkrijk nog een lidstaat van de Europese Unie. Daarmee is ook de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van toepassing. Door de AVG kunnen persoonsgegevens zonder specifieke maatregelen tussen het Verenigd Koninkrijk en andere Europese lidstaten worden doorgegeven. Bij een no-deal Brexit zal dit niet langer mogelijk zijn, tenzij er aanvullende maatregelen worden genomen.
In het geval van een no-deal Brexit, kwalificeert het Verenigd Koninkrijk als een “derde land”. Voor derde landen geldt onder de AVG als hoofdregel dat doorgifte alleen is toegestaan indien het betreffende land een passend beschermingsniveau biedt. De Europese Commissie heeft voor bepaalde landen een zogeheten “adequaatheidsbesluit” aangenomen, waaruit expliciet blijkt dat deze landen een passende bescherming bieden. Voor deze landen hoeven géén aanvullende maatregelen te worden genomen en kunnen persoonsgegevens op dezelfde manier worden doorgegeven als binnen de Europese Unie.
Aangezien het Verenigd Koninkrijk reeds een Data Protection Act heeft aangenomen om de AVG ten uitvoer te leggen, is het onwaarschijnlijk dat het beschermingsniveau in het Verenigd Koninkrijk na de Brexit opeens een stuk lager ligt. Toch kan er waarschijnlijk niet zomaar een ‘’adequaatheidsbesluit’’ genomen worden. De AVG is na de Brexit namelijk geen onderdeel meer van het Engelse recht. De Engelse wetgever zal dus eerst een vervangende wet aan moeten nemen. Daarnaast neemt het proces om tot een adequaatheidsbesluit te komen meestal één tot enkele jaren in beslag. Tot die tijd moeten er daarom passende waarborgen worden gerealiseerd om gegevens te mogen doorgeven naar het Verenigd Koninkrijk.
De meest praktische optie is het gebruik van modelclausules, die door de Europese Commissie of toezichthoudende autoriteiten zijn opgesteld en in contracten kunnen worden overgenomen. In deze modelclausules staan afspraken over de geplande verwerkingen van persoonsgegevens. Door deze modelclausules op te nemen is de partij in het Verenigd Koninkrijk alsnog (indirect) verplicht om zich aan de AVG te conformeren. Naast de modelclausules zijn er verschillende andere maatregelen die als passende waarborgen worden beschouwd, zoals bindende bedrijfsvoorschriften of specifieke certificeringen. Een laatste mogelijkheid is natuurlijk om geen persoonsgegevens meer in het Verenigd Koninkrijk te (laten) verwerken, maar dat kan complexe migraties met zich meebrengen.
Een no-deal Brexit kan ook grote gevolgen hebben voor intellectuele eigendomsrechten die u in Europa heeft. Om voor merkenrechtelijke bescherming in aanmerking te komen, zal in het Verenigd Koninkrijk bijvoorbeeld een aparte registratie moeten worden ingediend bij de United Kingdom Intellectual Property Office (UKIPO). De Britse overheid geeft wel aan dat dit proces minimale administratieve lasten met zich mee zal brengen. Echter brengt een afzonderlijke registratie van een merk in het Verenigd Koninkrijk wel aanvullende kosten en administratieve lasten mee, omdat de registratie periodiek vernieuwd moet worden. Daarnaast zullen procedures over de Britse merkregistratie ook in het Verenigd Koninkrijk gevoerd moeten worden.
Mocht er wel een terugtrekkingsovereenkomst gesloten worden, dan zal het Europese merk automatisch worden omgezet in een nationaal Brits merk. Het hernieuwen van dit merk zal echter nog steeds bij de UKIPO moeten gebeuren.
Het auteursrecht, dat in de IT-wereld een grote rol speelt, zal ook geraakt worden door een no-deal Brexit. In principe zullen de gevolgen beperkt blijven, aangezien de Europese auteursrechtrichtlijnen in het Engelse recht zijn verwerkt. Daarnaast is het Verenigd Koninkrijk partij bij de meeste belangrijke internationale auteursrechtverdragen. Ten slotte heeft de Britse regering verklaard dat ‘de EU-richtlijnen en verordeningen betreffende het auteursrecht en gerelateerde rechten onderdeel blijven van het Engelse recht’.
Vanuit de EU wordt echter de suggestie gewekt dat de verordening over de ‘portabiliteit’ van online-inhoudsdiensten (Verordening EU 2017/1128) niet meer van toepassing zal zijn bij een no-deal Brexit. Deze verordening regelt dat consumenten in alle Europese lidstaten hun online-inhoudsdiensten (zoals Netflix) kunnen gebruiken. Daarnaast zou het zo kunnen zijn dat bedrijven in het Verenigd Koninkrijk niet langer een beroep kunnen doen op Europese bescherming van databanken.
Aangezien over licenties (ook wel: gebruiksrechten) op software door contractpartijen onderling afspraken worden gemaakt, zal de Brexit hier niet direct gevolgen voor hebben. Wel is het in de IT-sector gebruikelijk om aan verleende licenties een geografische beperking te koppelen. Zo mogen resellers en distributeurs vaak alleen in bepaalde landen activiteiten ontplooien. Het is van belang om te controleren of in dergelijke overeenkomsten niet de Europese Unie als gebied wordt genoemd. Is dat wel het geval, dan zal in de toekomst expliciet toegevoegd moeten worden of de licentie ook betrekking heeft op het Verenigd Koninkrijk.
In veel (internationale) contracten wordt er een rechts-en forumkeuze gemaakt. Mocht u er in een contract voor gekozen hebben om Engels recht van toepassing te verklaren, dan zal de Brexit invloed hebben op deze keuze. Het Engelse recht omvat nu immers nog een groot scala aan EU-regels (of op EU-regels gebaseerde regels), maar dit zal veranderen zodra het Verenigd Koninkrijk de EU heeft verlaten. Dit kan ook de interpretatie van het contract veranderen. Daar komt bij dat het op het moment erg onduidelijk is welke vervangende regels u kunt verwachten.
Het is daarnaast belangrijk om na te gaan in welk land uw dienstverlening belast wordt. Voor het verlenen van diensten aan afnemers in het Verenigd Koninkrijk gelden op dit moment Europese regels over btw. Bij een no-deal Brexit moet de btw mogelijk anders berekend worden, aangezien de diensten dan worden geleverd aan een niet-EU-land. De belastingdienst heeft hier een hulpmiddel voor.
Maakt u gebruik van de Mini One-Stop Shop (MOSS), waarbij u belasting voor diensten geleverd aan consumenten in meerdere landen in één land betaalt? De Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk proberen tot een oplossing te komen om de MOSS voor te zetten. Het is echter onduidelijk wat de gevolgen van een no-deal Brexit voor de MOSS zijn.
Mocht u nog geen voorbereidingen hebben getroffen voor de Brexit, dan is er nog niet meteen reden voor paniek. Er is nog tijd en bovendien wil het Verenigd Koninkrijk een no-deal Brexit het liefst voorkomen. Mocht er toch een terugtrekkingsovereenkomst door het Britse Lagerhuis aangenomen worden, dan zal er gekeken moeten worden welke afspraken in die overeenkomst voor u relevant zijn. De Brexit Impact Scan van de Rijksoverheid, die gebaseerd is op een eerder concept van de terugtrekkingsovereenkomst, kan al enige indicatie geven waar u op moet letten. Tot het moment van daadwerkelijke uittreding gaat de Brexit-soap in ieder geval nog even verder.
Heeft u bedrijfsbelangen in het Verenigd Koninkrijk en advies nodig in verband met de Brexit? Dan kunt u een voucher aanvragen waarmee tot €2500,- van ons advies vergoed zou kunnen worden. Voor vragen over deze voucher, of interesse in deze dienst, bel ons voor meer informatie op telefoonnummer: 020 663 1941, of stuur ons een mail via: info@ictrecht.nl.
Deze blog is geschreven door Cas Mevissen - juridisch adviseur bij ons internationale label Legal ICT - in samenwerking met werkstudent Demi Rietveld.
Meld je nu aan voor één van de nieuwsbrieven van ICTRecht en blijf op de hoogte van onderwerpen zoals AI, contracteren, informatiebeveiliging, e-commerce, privacy, zorg & ICT en overheid.