Aanleiding

Voor overheden is het thema openbaarheid tegenwoordig geen optie meer, maar een randvoorwaarde. Transparantie is uitgegroeid tot een essentiële pijler van goed bestuur. In lijn daarmee stelde het college van B&W van de gemeente Amsterdam begin 2023 een ambitieuze doelstelling vast: 80 procent van alle Woo-verzoeken moet binnen de wettelijke of afgesproken termijn worden afgehandeld. Daarmee werd een duidelijke stap gezet richting een moderne, open en verantwoordingsgerichte overheid.

In de praktijk bleek dat niet eenvoudig. De instroom van Woo-verzoeken nam toe, de informatiehuishouding is groot en verspreid en het stedelijk Woo-team was nog in opbouw. De rekenkamer had eerder al gesignaleerd dat er onvoldoende overzicht was over doorlooptijden en werklast. Daardoor was gericht bijsturen lastig en kregen verzoekers niet altijd zo snel duidelijkheid als wenselijk.

Wat is de Wet open overheid?

De Wet open overheid (Woo) regelt zowel actieve als passieve openbaarmaking van overheidsinformatie. Bij passieve openbaarmaking gaat het om verzoeken van burgers, journalisten en andere partijen. Voor een grote gemeente als Amsterdam betekent dit dat er veel uiteenlopende en soms gevoelige verzoeken binnenkomen. Dat vraagt om een proces dat juridisch zorgvuldig is, maar ook uitvoerbaar blijft voor medewerkers en uitlegbaar is aan bestuur en samenleving.

Oplossing

Om het Woo-proces verder te professionaliseren heeft de gemeente ICTRecht gevraagd om het stedelijk Woo-team te ondersteunen. Consultant Koen van Jaarsveld sloot aan bij het programma Openbaarheid en Informatiehuishouding, dat voortkwam uit de in 2023 geformuleerde bestuursopdracht van het college van B&W. De opdracht was niet om alles opnieuw uit te vinden, maar om voort te bouwen op wat er al was: de inzet en expertise binnen de organisatie, de bestuursopdracht en de bestaande ICT-infrastructuur. ICTRecht heeft geholpen om die elementen beter met elkaar te verbinden en te vertalen naar een concreet werkbaar proces.

Impact

De combinatie van een beter ingericht systeem, ondersteunende tooling en een aangescherpte werkwijze heeft eraan bijgedragen dat de gemeente de 80-procentdoelstelling vaker kan benaderen en in veel gevallen haalt. Minstens zo belangrijk is dat er nu een basis ligt waarmee de organisatie zelf verder kan ontwikkelen: sturingsinformatie is beter beschikbaar, het proces is duidelijker beschreven en het gesprek over prioritering en keuzes kan meer op feiten worden gevoerd. Tegelijkertijd blijft het Woo-domein in beweging. Nieuwe typen verzoeken, maatschappelijke discussies over openbaarheid en de verdere verbetering van de informatiehuishouding vragen blijvende aandacht. De huidige inrichting is daarom geen eindpunt, maar een fundament waarop de komende jaren verder gebouwd wordt.

“Wij waren al intensief bezig om ons Woo-proces te verbeteren. ICTRecht heeft ons geholpen om daar een extra slag in te maken door systemen, proces en sturing beter op elkaar aan te laten sluiten. Niet door alles over te nemen, maar door mee te denken, te spiegelen en praktische oplossingen aan te dragen. Daardoor hebben we nu meer grip op onze Woo-verzoeken en een basis waarop we de komende jaren verder kunnen bouwen.”

- Teammanager van het Woo-team bij Gemeente Amsterdam

 

Gemeente Amsterdam

Professionaliseren van het Woo-proces bij Gemeente Amsterdam

Zaaksysteem op maat

Een belangrijk onderdeel was het beter inrichten van het zaaksysteem voor Woo-verzoeken. In plaats van een geheel nieuw systeem te introduceren, is gekozen voor het gebruik van de bestaande Microsoft-omgeving (SharePoint, PowerApps en Power BI), die in samenwerking met ICTRecht is aangepast aan het Woo-proces van Amsterdam. Het systeem ondersteunt medewerkers en management met inzicht in de status van verzoeken en met rapportages over doorlooptijden en werkvoorraad, waardoor gerichter kan worden gestuurd op termijnen en capaciteit.

Lakapplicatie voor juridische precisie

Daarnaast is een lakapplicatie in gebruik genomen die medewerkers ondersteunt bij het bewerken van documenten. De tool helpt om passages die op grond van de Woo niet openbaar kunnen worden gemaakt af te schermen en maakt het werkproces overzichtelijker. De juridische afwegingen blijven daarbij nadrukkelijk bij de behandelend medewerkers; de applicatie is vooral een praktisch hulpmiddel om hun vakmanschap efficiënter in te zetten en de kans op fouten te verkleinen.

Procesoptimalisatie voor een strak georganiseerd werkproces

Parallel aan de technische aanpassingen is samen met het Woo-team gekeken naar het werkproces. Door de verschillende stappen in kaart te brengen, rollen te verduidelijken en een aantal praktische verbeteringen door te voeren, is het proces duidelijker geworden. Het gaat bijvoorbeeld om afspraken over uitvragen bij directies, de afstemming met bestuur en de communicatie naar verzoekers. Het zijn geen spectaculaire ingrepen op zichzelf, maar in samenhang zorgen ze voor meer voorspelbaarheid en minder ad-hoc handelen. Dat maakt het werk overzichtelijker en helpt om verwachtingen binnen en buiten de organisatie beter te managen.

De samenwerking

De verbetering van het Woo-proces in Amsterdam is het resultaat van gezamenlijke inspanningen van het stedelijk Woo-team, de betrokken directies en het bestuur, met ondersteuning van ICTRecht. De meerwaarde van ICTRecht lag vooral in het combineren van juridische Woo-kennis met ervaring in procesinrichting en informatievoorziening bij overheden.

Deze samenwerking laat zien dat externe expertise vooral effectief is wanneer die aansluit bij de eigen koers van de organisatie en ruimte laat voor het vakmanschap van medewerkers. In Amsterdam heeft dat geleid tot een realistischer en beter uitvoerbaar Woo-proces, waarin zowel juridische zorgvuldigheid als organisatorische haalbaarheid centraal staan.

Onze ervaring

Afsluitend zijn we natuurlijk benieuwd hoe Koen van Jaarsveld de opdracht bij de gemeente Amsterdam heeft ervaren.

“Voor mij was het bijzonder om voor de gemeente Amsterdam te mogen werken aan de versterking van het Woo-proces. Openbaarheid is een essentieel democratisch recht, en het voelt waardevol om bij te dragen aan een transparante overheid in een grote en complexe bestuurlijke organisatie.

De opdracht bood mij de kans om te leren hoe juridische zorgvuldigheid, informatievoorziening en procesinrichting samenkomen in de praktijk. Juist in een organisatie van deze grootte is het belangrijk om overzicht te creëren, keuzes te onderbouwen en medewerkers te ondersteunen met duidelijke werkwijzen en goede tooling.

Wat ik vooral meeneem, is het belang van bouwen aan een duurzaam fundament: een proces en systeem dat niet alleen nu werkt, maar de gemeente helpt om de komende jaren effectief met groeiende juridische en data-opgaven om te gaan. Het is mooi om daar als ICTRecht een bijdrage aan te hebben kunnen leveren.”

Over Gemeente Amsterdam

De gemeente Amsterdam zet zich in voor een stad waar Amsterdammers volwaardig mee kunnen doen én de vrijheid hebben om zichzelf te zijn. Waar iedere leerling een stageplek kan vinden, iedereen veilig over straat kan en iedereen gelijke kans maakt op een woning of baan.

Bekijk de website

Gemeente Amsterdam

Contact

Wil jij weten wat ICTRecht voor jou of jouw organisatie kan betekenen?

Laat een bericht achter via dit formulier. Eén van onze juristen neemt dan contact met je op. 

Wanneer je een aanvraag bij ons doet, volgt altijd eerst een vrijblijvend kennismakingsgesprek. 

 

 

 

Laat je gegevens achter