Wie al zijn beeldmateriaal zelf maakt, heeft niets te maken met auteursrechten van anderen. Er is echter nog een ander aspect waar u bij gebruik van foto’s in uw webwinkel rekening mee moet houden. Het gebruik van iemands portret mag namelijk niet zomaar: hiervoor geldt het portretrecht.
Wat is een portret
Een afbeelding van iemands gezicht is de meest voorkomende vorm van een portret. Het is echter niet de enige mogelijkheid. Een persoon kan ook door een karakteristieke lichaamshouding herkenbaar zijn. Denk bijv. aan een silhouet-afbeelding van Charlie Chaplin. Het bekende “zwarte balkje” over iemands gezicht is dus niet per definitie genoeg om te concluderen dat de foto geen portret meer is.
Toestemming of belang
Het portretrecht is het strengst wanneer de foto in opdracht is gemaakt. Zo’n foto mag nooit zonder toestemming van de geportretteerde worden gepubliceerd. Professionele fotobureau’s gebruiken hierom de zogeheten model release, een verklaring van een model dat zijn of haar portret op een bepaalde manier mag worden gepubliceerd. Als u foto’s van een stockfotosite gebruikt, controleer dan altijd of er zo’n verklaring is. Dit is namelijk lang niet altijd het geval.
De meeste foto’s zullen zonder expliciete opdracht worden gemaakt. De wet is dan iets minder strikt: er is geen toestemming nodig van de geportretteerden om de foto te mogen publiceren.
De fotograaf moet dan wel inschatten of publicatie nadelig zou zijn voor de mensen op de foto. De wet noemt dat een “redelijk belang dat zich tegen publicatie verzet”. Als dat er is, dan mag hij niet publiceren.
De belangrijkste belangen bij portretrecht zijn:
• Privacybelang: publicatie van een foto kan iemands privacy schenden. Ongewenste publicatie van portretten met naakt of erotiek zijn bijvoorbeeld vrijwel altijd een inbreuk op de privacy van de geportretteerde.
• Financieel belang: Een bekende persoon kan in veel gevallen geld vragen voor gebruik van zijn portret. Een foto met zijn gezicht er op mag dan niet zomaar worden gepubliceerd.
• Commercieel belang: ook onbekende personen hoeven niet te tolereren dat een ander commercieel gewin haalt met hun foto. Wie ineens zichzelf terugziet in een reclamefolder, kan daar vaak tegen optreden.
Het feit dat de foto iets toont dat op de openbare weg gebeurt, is in principe niet relevant. Ook op de openbare weg geldt een zekere mate van bescherming van de privacy. Zo kon een vrouw die werd gefotografeerd op een Wasteland-party, een seksfeest op de openbare weg, publicatie van een foto in de Nieuwe Revu aanpakken via haar portretrecht. Maar een joggende moeder met mp3speler kon niets doen tegen gebruik van haar foto in de Consumentengids bij een bespreking van mp3spelers.
