Home / Nieuws & Blogs / De gevolgen van de vijfde anti-witwasrichtlijn voor de cryptowereld

De gevolgen van de vijfde anti-witwasrichtlijn voor de cryptowereld

14 december 2018

Afgelopen juli is op Europees niveau een aangepaste richtlijn in werking getreden: de vijfde anti-witwasrichtlijn (AMDL5). Lidstaten dienen op uiterlijk 10 januari 2020 te voldoen aan deze nieuwe richtlijn. Met de vijfde anti-witwasrichtlijn wil de Europese wetgever zorgen voor een breder toepassingsgebied van de vierde anti-witwasrichtlijn, en vallen straks ook aanbieders van diensten voor het wisselen tussen virtuele valuta en fiduciaire valuta (de exchanges) en aanbieders van bewaarportemonnees (custodial wallet providers) onder de aangepaste richtlijn.

Instelling onder de AMDL5

Platformen zoals Binance, Coinbase en Kraken en custodial wallet providers zoals Bitfinex zullen te maken gaan krijgen met regelgeving ter voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld en terrorismefinanciering. In deze nieuwe richtlijn wordt door de Europese wetgever als één van de eersten, wettelijke definities gegeven aan de begrippen virtuele valuta en custodial wallet providers:

  • Virtuele valuta: een digitale weergave van waarde die niet door een centrale bank of een overheid wordt uitgegeven of gegarandeerd, die niet noodzakelijk aan een wettelijk vastgestelde valuta is gekoppeld en die niet de juridische status van valuta of geld heeft, maar die door natuurlijke of rechtspersonen als ruilmiddel wordt aanvaard en die elektronisch kan worden overgedragen, opgeslagen en verhandeld;
  • Aanbieder van een bewaarportemonnee: een entiteit die diensten aanbiedt om namens haar cliënten cryptografische privésleutels te beveiligen om virtuele valuta aan te houden, op te slaan en over te dragen.

Met ‘aanbieder van een bewaarportemonnee’ wordt door de Europese Commissie de custodial wallet providers bedoeld en niet de software wallet providers. Custodial wallet providers houden de private key onder zich en hebben zo een bepaalde mate van controle over die wallets. Software wallet providers genereren enkel wallets en hebben, anders dan de custodial wallet providers, geen grip op de private key. De custodial wallet providers en exchanges vallen onder de nieuwste versie van de richtlijn onder de term ‘instelling’ en worden meldingplichtige instellingen. Dit houdt in dat zij straks dezelfde verplichtingen hebben als instellingen zoals banken en andere financiële dienstverleners om verdachte activiteiten te melden en preventieve maatregelen te nemen.

Verplichtingen onder de AMDL5

Twee belangrijke verplichtingen onder de anti-witwasrichtlijn zijn het cliëntenonderzoek en de meldingsplicht. De identiteit van klanten van bovengenoemde ondernemingen zal voorafgaand aan de zakelijke relatie geverifieerd moeten worden zodat de ondernemer vooraf weet met wie hij zakendoet, ook wel bekend als het ‘Know your customer’ principe. Deze verplichting geldt ook in andere situaties zoals bij incidentele transacties boven de € 15.000,- of als er getwijfeld wordt aan de juistheid en volledigheid van verkregen gegevens. Het cliëntenonderzoek zal niet eenmalig zijn, maar zal verplicht zijn voor de duur van de relatie met de klant. Het doel hiervan is om te verzekeren dat de kennis van de instelling over de cliënt kloppend blijft.

Indien een ondernemer vermoedt dat geldbedragen te koppelen zijn aan criminele activiteiten oftewel er is een ongebruikte transactie verricht of voorgenomen, dan moet de instelling dit direct melden aan de Financiële Inlichtingen Eenheid.

Gevolgen van de nieuwe richtlijn

Publieke blockchains kenmerken zich onder meer door vrije toegang. Iedereen met een computer kan toegang krijgen en transacties verrichten op een dergelijke blockchain. Er vindt vooraf geen identificatie en authenticatie plaats. Hierdoor genieten deelnemers aan een blockchain een zekere mate van anonimiteit. Juist de anonimiteit wordt door kwaadwilligen misbruikt in de zin van witwassen of terrorismefinanciering. De Europese wetgever ziet anonimiteit als een van de factoren om te spreken van een verhoogd risico.

Hoewel de begripsuitbreiding van ‘instelling’ vanuit het oogpunt van de Europese wetgever begrijpelijk is, heeft dit verstrekkende gevolgen voor de exchanges en custodial wallet providers. Zij zullen op grond van de AMDL5 vele maatregelen moeten treffen, waaronder het identificeren van tegenpartijen, om de risico’s te kunnen managen. En juist het identificeren van tegenpartijen is in de cryptowereld zeer lastig (eigenlijk gewoon niet te doen). Denk hierbij aan het sturen van crypto’s via een wallet van een custodial wallet provider naar een software wallet (of andersom). Voor het aanmaken van een dergelijke wallet is over het algemeen geen registratie en authenticatie nodig. Er zullen dus zeer veel kosten mee gemoeid gaan voor de nieuwe instellingen, waarbij het niet zeker is of verificatie van hun eigen cliënt (en al helemaal van die van derden) zal lukken. Mogen zij dan nog wel handel toestaan tussen partijen waarvan de identiteit niet vastgesteld kan worden en wordt hiermee de cryptowereld kleiner?

Het doel waarvoor de AMDL5 is aangenomen zal om bovenstaande redenen, maar ook omdat kwaadwilligen via andere routes nog steeds transacties kunnen doen, naar mijn mening maar zeer gedeeltelijk en plaatselijk in de grote cryptowereld gehaald kunnen worden.