Sinds de financiële crisis van de afgelopen jaren zijn financieringsvormen als bankkrediet, subsidies en private equity moeilijker verkrijgbaar, of minder aantrekkelijk geworden, met name voor start-ups en MKB. Door de opkomst van online netwerken wordt op deze ontwikkeling ingesprongen door een nieuwe vorm van financiering: Crowdfunding.
Crowdfunding is gebaseerd op hetzelfde idee alscrowdsourcing en de open source beweging: bronnen van het collectief benutten, maar dan specifiek ten aanzien van financiering. Door middel van crowdfunding kan een bedrijf of consument door een groot aantal kleine investeringen te ontvangen, in plaats van één of een paar grote investeringen, toch tot de gewenste financiering komen. En dat meestal tegen eigen, gunstige voorwaarden. Met die financiering kan dan een product of idee worden uitgewerkt, bijvoorbeeld.
Crowdfunding heeft bovendien als voordeel dat de investeerders meestal ook mensen zijn die echt interesse hebben in het idee of het product dat gefinancierd wordt. Door een kleine investering te doen worden deze mensen betrokken bij (de ontwikkeling van) het product of het idee. Crowdfunding gebeurt vaak via online platforms. Kickstarter.com, Sellaband, Tenpages en Crofun zijn goede voorbeelden van crowdfunding platforms.
Zoveel mensen, zoveel wensen. En daarom bestaat crowdfunding ook in meerdere vormen. De belangrijkste vier zijn:
- Crowdfunding via vrijwillige donaties. Hier staat meestal niets tegenover.
- Crowdfunding met beloning in natura. Denk hierbij aan het investeren in een product of een idee, en zodra het product of de dienst "live" gaat, zal de investeerder een exemplaar van het product ontvangen of gebruik van de dienst mogen maken, zonder extra kosten.
- Crowdfunding op krediet. Vergelijkbaar met de normale lening: zodra de afgesproken termijn is verlopen ontvangt de investeerder het afgesproken bedrag terug, met rente.
- Crowdfunding met aandelen e.d.. Vergelijkbaar met normale aandelen: zodra er rendement wordt gehaald kan de investeerder zijn vruchten plukken, bijvoorbeeld via aandelen, cash of opties.
Dat er bij crowdfunding ook juridische aspecten belangrijk zijn mag duidelijk zijn. Afhankelijk van welk recht van toepassing is, kunnen bepaalde vormen van crowdfunding zelfs helemaal niet zijn toegestaan. Investeren met aandelen is in de VS bijvoorbeeld niet toegestaan.
Ook in Nederland is crowdfunding niet zomaar altijd toegestaan. Zo hebben toezichthoudende instanties als De Nederlandse Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM) bevoegdheden om de investeringen in goede banen te leiden. Die instanties kunnen zowel optreden tegen de investeerders, de kapitaalontvangers als het platform dat de crowdfunding aanbiedt.
Investeerders moeten er bijvoorbeeld rekening mee houden dat, als zij een rechtspersoon zijn, ze niet zomaar krediet mogen aanbieden aan crowdfundende consumenten. Investeerders die zelf consument zijn mogen dat wel, tot een maximum van EUR 40.000,- en maximaal 100 kredieten.
Als crowdfundend bedrijf of crowdfundende organisatie mag je niet zomaar leningen aangaan, zoals kredieten, obligaties of andere “schuldpapieren”. Effecten mogen dan wel weer, mits er (in de meeste gevallen) een prospectus beschikbaar wordt gesteld. Ook beleggingsobjecten kunnen zijn toegestaan, zoals het verkrijgen van een recht op een zaak waarbij een rendement in geld in het vooruitzicht wordt gesteld en het beheer daarvan door een derde wordt uitgevoegd. Als de crowfundende partij een bedrijf of organisatie is en de investeerders consumenten, dan kan er wel een vergunning noodzakelijk zijn.
Het één en ander is meestal (ook) al geregeld in de structuur van het crowdfunding platform, en de bijbehorende (gebruiks-)voorwaarden. Zo kan een crowdfunding platform bijvoorbeeld alleen hebben toegestaan dat consumenten zich aanmelden als investeerders, of juist alleen bedrijven/organisaties. Ook kan het voorkomen dat alleen bedrijven of organisaties om crowfunding mogen vragen, of juist alleen consumenten. Hetzelfde geldt voor de aangeboden investeringsmogelijkheden. Soms is het alleen mogelijk om een donatie te doen, soms kan je ook iets voor terug krijgen voor de verrichte investering. Als investeerder of kapitaalontvanger is het dus goed om ook naar deze voorwaarden te kijken - naast de vraag of het betreffende platform wel voldoende geschikt is voor het funden van jouw product of idee.
Als crowdfunding platform doe je er goed aan om een goed en duidelijk overzicht te maken van de betreffende regels, en om op basis daarvan een keuze te maken in het structureren van het platform, en het opstellen van de bijbehorende (gebruiks-)voorwaarden.
Los van bovengenoemde aandachtspunten gelden er ook nog een hoop andere regels, met name voor het crowdfunding platform. Zo mag deze niet zomaar adviseren in crowdfunding, een bemiddelende rol in de crowdfunding spelen, betaaldiensten verlenen ten behoeve van de crowdfunding, op eigen initiatief krediet verlenen (“bankje spelen”), geld ophalen voor collectieve beleggingen, of met twee (of drie) petten op een rol spelen bij de crowdfunding en bijvoorbeeld zelf ook als investeerder of kapitaalontvangen optreden – naast alleen het platform aanbieden.
Kortom, crowdfunding biedt tal van mogelijkheden om in deze tijd van online netwerken tot nieuwe vormen van financiering te komen. Dit betekent echter niet dat alles is toegestaan. Net als bij iedere andere vorm van financiering is het dus verstandig om eerst de bijsluiter te lezen.
