“Mam, gym is uitgevallen vandaag, dus ik ga naar de stad!". Hopelijk kijkt de moeder niet in Magister (een systeem met informatie over leerlingen en hun schoolprestaties), want dan komt ze erachter dat haar kind heeft gespijbeld. In deze blog bespreken we de privacy van leerlingen. Ook kinderen hebben namelijk recht op privacy, maar ouders hebben weer een wettelijke zorgplicht. Dat botst nog weleens in de praktijk. We gaan 15 jaar terug in de tijd; hoe zag het schoolleven er toen uit? En we stappen – in het kader van ons event ‘The Future is Legal’ in een tijdmachine om te speculeren over hoe onderwijs en privacy van leerlingen over 15 jaar geregeld is.
Vroeger was alles beter
Als je het onderwijs van nu vergelijkt met 15 jaar geleden, dan zien we dat er een hoop is veranderd. Cijfers van proefwerken werden klassikaal medegedeeld; van onvoldoendes tot hoge cijfers. Leerlingen wisten van elkaar welk cijfer er was behaald. Op de laatste dag voor de vakantie kreeg je een rapport. Had je slechte cijfers gehaald, dan liet je het rapport gewoon in je kluisje. De braafste leerlingen waren bij elke les aanwezig, maar er waren ook altijd een paar leerlingen die van spijbelen een sport maakten. Die spijbelaars waren vaak heel handig met het namaken van de handtekening van hun ouders.
In mijn beleving hadden leerlingen vroeger best veel “privacy”. Daarmee bedoel ik eigenlijk dat je de voortgang van je schoolprestaties nog geheim kon houden voor je ouders, tot het moment aanbrak dat je samen met je ouders op gesprek moest komen.
Is er nu nog privacy op school?
De papieren agenda is inmiddels ingeruild voor een leerlingvolgsysteem, zoals Magister en Somtoday. Via dit soort systemen hebben niet alleen leerlingen toegang tot hun lesrooster, cijfers en afwezigheidsoverzicht, maar ook de ouders. Waar leerlingen vroeger nog eens ‘per ongeluk’ het rapport in de kluis konden laten liggen of niet naar de les gingen, volgen ouders tegenwoordig alle activiteiten van hun kind op de voet. Wat dat betreft is het gedaan met de privacy van leerlingen.
Inzage in leerlingvolgsystemen
Is het eigenlijk wel toegestaan dat ouders inzage hebben in het systeem? Je zou kunnen beargumenteren dat scholen de wettelijke verplichting hebben om ouders te informeren over hoe het met hun kind gaat op school. Maar is het daarvoor noodzakelijk om ouders toegang te geven tot leerlingvolgsystemen? Dat denk ik niet. Als je het hebt over privacy dien je je altijd af te vragen of er geen ander middel is die minder inbreuk maakt op de privacy. Wat is er mis met een 10-minuten gesprek? En is het echt wel nodig om als ouder alle ins en outs van de leerling te weten? Met een rapport en de ouderwetse ouderavond kan toch worden voldaan aan de informatieplicht, zonder dat kinderen constant op de huid worden gezeten?
De jeugd van tegenwoordig heeft het niet makkelijk met de komst van leerlingvolgsystemen. Niets blijft meer geheim, ouders zijn overal van op de hoogte. Tijdens het avondeten mag je gaan uitleggen waarom je voor biologie een onvoldoende hebt gescoord.
De school van de toekomst
Als het nu al matig is gesteld met de privacy van leerlingen, kun je je afvragen hoe het er in de toekomst aan toegaat op school. Zijn er überhaupt nog scholen dan? Ik denk dat er over 15 jaar veel minder scholen zijn, en wel om twee redenen: lerarentekort en digitalisering. Vanwege het lerarentekort wordt er gezocht naar oplossingen, en digitalisering is daar één van. Als er meer digitaal onderwijs gegeven wordt, dan kunnen leerlingen op een gegeven moment ook vanuit huis lessen volgen. Op universiteiten gebeurt dit al jaren. Zodra de pubers thuis digitaal onderwijs volgen, hebben ze al helemaal geen privacy meer. Als alles digitaal gaat, zoals huiswerk en toetsen maken, dan kan alles natuurlijk nog meer gevolgd worden.
Schieten deze volgsystemen hun doel niet voorbij? Het doel van onderwijs is toch leren? Systemen moeten dit gemakkelijker maken, maar hebben als neveneffect dat alles te volgen is. Kinderen moeten toch ook een beetje kind kunnen zijn en kattenkwaad kunnen uithalen? Anders wordt school een soort glazen huis, waar niets onbespied kan plaatsvinden. Werken al die volgsystemen niet averechts en komen kinderen niet te veel onder druk te staan? En het belangrijkste misschien wel: privacy is een grondrecht waar kinderen recht op hebben, daar wordt aan getornd.
Benieuwd naar de toekomst van technologie en recht?
Om ons 15-jarig jubileum te vieren, roepen we dit jaar uit tot het jaar van de ‘Toekomst van het ICT-recht’. Met verschillende blogs, acties én het congres ‘The Future is Legal’ staan we stil bij de toekomst en ontwikkeling van het internet en ICT-recht. Wilt u bij het congres ‘The Future is Legal’ aanwezig zijn? Dat kan! Bekijk de event website voor meer informatie en tickets.
