In mijn vorige blog ging ik al kort in op de vraag of je kunstwerken mag namaken en verkopen, zoals dat via de Nederlandse website www.banksy.nl gebeurt. Dat antwoord was nee, maar er zijn wel wat kanttekeningen te plaatsen.
Nu zullen mensen zeggen, "ja maar dat wat Banksy doet is illegaal (graffiti) en de werken bestaan daarnaast vaak niet meer, omdat ze weggepoetst zijn, dus hij heeft geen rechten." Dat is beide gevallen niet helemaal juist. Ook illegaal aangebrachte werken kunnen auteursrechtelijk beschermd zijn. Dat iemand anders een eigendomsrecht heeft en daardoor zijn! ondergespoten muur laat schoonmaken, doet daar niets aan af.
In Duitsland is bij een soortgelijke kwestie geoordeeld dat hoewel een graffitiwerk auteursrechtelijk beschermd kan zijn, het eigendomsrecht voor gaat, omdat het om zogenaamde opgedrongen kunst gaat. Verder is in Nederland al eens bepaald dat het vernietigen van een beschermd werk mag, omdat anders bijvoorbeeld elke architect in verweer kan komen bij de sloop van een door hem ontworpen gebouw. Wel moet er een gegronde reden voor de sloop zijn en mag het vernietigen/slopen niet zomaar plaats vinden. Het verwijderen van graffiti van je eigen huis, lijkt mij een gegronde reden. Dat een gemiddelde graffiti hater een Banksy beter niet kan laten verwijderen, maar te koop moet zetten, is een heel ander verhaal.
Dat veel werken van Banksy niet meer bestaan, maakt eigenlijk ook weinig uit. Hoewel een werk zintuigelijk waarneembaar moet zijn (het moet uitgevoerd zijn, oftewel het moet bestaan), is een onrechtmatig gemaakte kopie van een niet meer bestaand werk nog gewoon auteursrechteninbreuk. Hoewel het origineel dus best verdwenen kan zijn, doordat het bijvoorbeeld verbrand is of om bij het thema te blijven, weggepoetst is, kan er toch sprake zijn van inbreuk op het verdwenen werk.
Het bewijs van makerschap en dat iemand rechthebbende/de maker is, zal uiteraard wel iets lastiger te leveren zijn, wanneer het fysieke originele exemplaar niet meer bestaat, maar dat staat los van de rechten die er zijn.
Overigens kunnen in het geval van Banksy ook bepaalde typetjes auteursrechterlijk beschermd zijn. Dat is ook het geval bij bijvoorbeeld stripfiguren. De Britt maakt vaak ratten en apen (geen idee waarom) en als deze als 'werk' kunnen worden bestempeld, zijn deze figuren zelfstandig beschermd, dus ook in andere uitingen dan alleen in een exacte kopie en dan maakt het ook niet uit of het originele werk wel of niet meer bestaat.
Wellicht nog een interessante vraag voor een volgend blog is of het gebruik van de naam Banksy in bijvoorbeeld de domeinnaam is toegestaan. Overigens zijn de twee blogjes die ik aan dit onderwerp gewijd heb met de gedachte gemaakt dat de Nederlandse site inderdaad iets fout doet. Mocht alles weer een project van de echte Banksy zijn, om ons allen op het verkeerde been te zetten, dan is dat goed gelukt, al geloof ik niet dat dat in dit geval ook zo is.
